Skarga na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki

Skargę taką przewiduje ustawa z 17 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 179 poz. 1843). Pozwala ona stronie wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu sądowym, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.
Zgodnie z ustawą przewlekłość postępowania zachodzi, gdy:
postępowanie to trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy,
postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.
Sąd rozpoznając skargę musi ocenić, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Ma więc ocenić w szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej. Musi uwzględnić przy tym charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.
Kto może złożyć skargę?
W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - strona.
W postępowaniu w sprawach o wykroczenia - strona.
W postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary - strona lub wnioskodawca.
Postępowaniu karnym - strona oraz pokrzywdzony, nawet jeśli nie jest stroną.
W postępowaniu cywilnym - strona, interwenient uboczny i uczestnik postępowania.
W postępowaniu sądowo - administracyjnym - skarżący oraz uczestnik postępowania na prawach strony.
W postępowaniu egzekucyjnym oraz w innym postępowaniu dotyczącym wykonania orzeczenia sądowego - strona oraz inna osoba realizująca swoje uprawnienia w tym postępowaniu.
Termin złożenia skargi:
Skargę należy wnieść w trakcie postępowania, którego skarga dotyczy. Wyjątkiem jest możliwość złożenia skargi przez osoby, które przed dniem 16 marca 2005 roku złożyły skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu zarzucając naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, jeżeli skarga do ETPCz została wniesiona w toku postępowania, którego dotyczy i jeśli ETPCz nie wydał postanowienia w przedmiocie dopuszczalności skargi. W takim przypadku należy tez wskazać datę wniesienia skargi do ETPCz.
Wymogi formalne skargi:
Skarga musi spełniać wymogi pisma procesowego tzn. zawierać:
określenie sądu, do którego jest kierowana;
imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
określenie rodzaju pisma jako na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki;
datę i podpis skarżącego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
wymienienie załączników.
Ponadto skarga musi zawierać:
żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy;
przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.
Skarga może też zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej.
Opłata:
Skarga podlega stałej opłacie w wysokości 100 złotych. Jeśli wniosło ją kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie. Zwolnienie od opłaty możliwe jest o ile przewidują to przepisy procedury, na gruncie której toczy się postępowanie. Jeżeli więc skarga dotyczy prawa cywilnego i strona zwolniona jest od kosztów sądowych z ustawy (np. w sprawach z zakresu prawa pracy) lub została zwolniona przez sąd, będzie również zwolniona z tej opłaty. Można również złożyć wniosek o zwolnienie od opłaty. Procedura karna nie przewiduje wcześniejszego zwolnienia z kosztów sądowych. W razie uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania opłata podlega zwrotowi.
Miejsce złożenia skargi:
Skargę składa się do sądu, przed którym toczy się postępowanie. Ten prześle akta sprawy do sądu właściwego do rozpoznania sprawy. Będzie nim sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się aktualnie postępowanie. W przypadku przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym rozpoznawał będzie Sąd Najwyższy.
W przypadku postępowania egzekucyjnego lub innego dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego skargę należy złożyć do sądu okręgowego, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja lub inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach - do sądu, w okręgu którego dokonano pierwszej czynności. Ten sąd będzie też rozpoznawał skargę.
Rozstrzygnięcie skargi:
Sąd wydaje orzeczenie w przedmiocie skargi w terminie 2 miesięcy od daty jej złożenia. Może stwierdzić, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Na żądanie skarżącego może też zalecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.
Również na żądanie skarżącego sąd uwzględniając skargę może przyznać od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika odpowiednią sumę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 tysięcy złotych.
Strona, której skargę uwzględniono może dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.
 
Ponowna skarga:
W razie oddalenia skargi skarżący w terminie 12 miesięcy (w sprawach egzekucyjnych 6 miesięcy) może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie.
Strona, która w ogóle nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania, może dochodzić na podstawie art. 417 k.c. naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.