Skarga konstytucyjna

Skargę konstytucyjną może wnieść każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Skarga może dotyczyć tylko zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji.
Skarga może być wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego prawomocnego rozstrzygnięcia. Nie znaczy to jednak, że można zaskarżyć to orzeczenie - skarżyć można jedynie regulację prawną, która była jego podstawą. Trybunał może jednak wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego.
Trybunał Konstytucyjny rozpoznaje tylko takie skargi konstytucyjne, które związane są z naruszeniem praw lub wolności określonych w Konstytucji RP, z wyłączeniem spraw określonych w art. 56 Konstytucji (czyli dotyczących uzyskania przez cudzoziemców prawa azylu lub statusu uchodźcy). Może przy tym rozpoznawać skargę konstytucyjną wyłącznie wówczas, gdy skarżący wykorzystał już wszystkie, przysługujące mu w ramach postępowania sądowego lub administracyjnego, środki zaskarżenia lub środki odwoławcze.
Warunki formalne skargi:
 
Skargę konstytucyjną może dla skarżącego sporządzić wyłącznie adwokat lub radca prawny (samodzielnie we własnej sprawie może sporządzić ją sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych).
Jeżeli skarżący, ze względu na sytuację majątkową, nie jest w stanie opłacić kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej przez adwokata lub radcę prawnego, ma prawo zwrócić się do sądu o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu. Wniosek w sprawie o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu należy złożyć do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania skarżącego. W przypadku uwzględnienia tego wniosku, skarżący nie będzie ponosił kosztów sporządzenia skargi konstytucyjnej.
Skarga musi spełniać wymogi pisma procesowego tzn. zawierać:
- określenie organu, do którego jest kierowana (Trybunału Konstytucyjnego),
- imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
- określenie rodzaju pisma jako skargi konstytucyjnej,
- treść skargi z uzasadnieniem,
- datę i podpis skarżącego albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
- wymienienie załączników.
 
Ponadto skarga musi zawierać:
- dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ 
administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych
w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności
z Konstytucją,
- wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały
naruszone,
- uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego.
 
Do skargi konstytucyjnej należy dołączyć:
 
- pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej (w przypadku skargi sporządzonej przez
pełnomocnika z urzędu należy dołączyć kopię postanowienia sądu rejonowego o ustanowieniu
takiego pełnomocnika oraz decyzji organu samorządu adwokackiego lub radcowskiego wyznaczającą
konkretnego adwokata lub radcę prawnego pełnomocnikiem z urzędu); ponadto - w przypadku osób
prawnych - aktualny wyciąg ze stosownego rejestru;
- kopię orzeczenia (wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie) organu władzy publicznej, z którego
wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności o charakterze
konstytucyjnym wraz z podaniem daty jej doręczenia skarżącemu;
- kopię orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków
odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z orzeczeniem wydanym przez organ pierwszej
instancji.
Skargę konstytucyjną wraz z załącznikami należy składać w 5 egzemplarzach.
Jak powinna wyglądać skarga konstytucyjna?
Informacje ogólne:
 
1) miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej;
2) imię i nazwisko skarżącego, a w przypadku skarżącego nie będącego osobą fizyczną należy podać
nazwę, osobę (osoby) upoważnioną do reprezentacji danego podmiotu oraz określenie podstawy
reprezentacji;
3) adres skarżącego;
4) imię i nazwisko pełnomocnika skarżącego;
5) adres kancelarii oraz nr wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych.
 
Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej:
1) dokładne określenie zaskarżonego aktu normatywnego ze wskazaniem konkretnego przepisu
(lub przepisów), nazwy aktu, daty wydania oraz miejsca publikacji;
2) dokładne wskazanie przepisów Konstytucji RP, których naruszenie zarzuca się w skardze
konstytucyjnej.
 
Określenie podstaw skargi konstytucyjnej:
1) wskazanie orzeczenia organu władzy publicznej, z którym skarżący łączy naruszenie
przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych (należy podać organ wydający
orzeczenie, datę wydania, sygnaturę sprawy);
2) wskazanie podmiotowych praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których
naruszenie skarżący łączy z wydaniem orzeczenia określonego w pkt 1 wraz z podaniem
przepisów Konstytucji RP, z których prawa te lub wolności są wywodzone;
3) dokładne określenie tego, w jaki sposób orzeczenie, o którym mowa w pkt 1, prowadzi do
naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego;
4) przedstawienie argumentów wskazujących na ostateczny charakter orzeczenia, o którym mowa
w pkt 1, a w szczególności, uzasadniających przekonanie, iż skarżący wyczerpał przysługujące
mu środki zaskarżenia lub inne środki odwoławcze;
5) podanie daty doręczenia skarżącemu orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie będącej
podstawą skargi konstytucyjnej;
6) w przypadku sporządzenia skargi przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu:
• podanie daty złożenia przez skarżącego wniosku do sądu rejonowego o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej;
• podanie daty doręczenia skarżącemu pisma informującego o tym, który adwokat lub
radca prawny został wyznaczony do sporządzenia skargi konstytucyjnej;
7) podanie argumentów przemawiających za tym, iż zakwestionowane w skardze konstytucyjnej
regulacje prawne stanowiły podstawę wydania orzeczenia, o którym mowa w pkt 1.
 
Uzasadnienie:
Uzasadnienie zarzutu niezgodności z Konstytucją, w tym dokładne określenie na czym, zdaniem skarżącego, polega niezgodność zakwestionowanych regulacji prawnych z będącymi przedmiotem skargi przepisami konstytucyjnymi.
 
Skutki uwzględnienia skargi konstytucyjnej:
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Wchodzą w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim lub innym publikatorze, w którym dany akt został ogłoszony.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.
 
Kodeks postępowania cywilnego:
Art. 4011 Można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny
orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
Art. 403 § 4. Można żądać wznowienia, jeżeli na treść wyroku miało wpływ postanowienie
niekończące postępowania w sprawie, wydane na podstawie aktu normatywnego
uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną
umową międzynarodową lub z ustawą, uchylone lub zmienione zgodnie z art. 4161.
Art. 407 § 2. W sytuacji określonej w art. 4011 skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech
miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli w chwili
wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa w art. 4011,
nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został
następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu,
a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego
postanowienia.
 
Kodeks postępowania karnego:
Art. 540 § 2. Postępowanie wznawia się na korzyść oskarżonego, jeżeli w wyniku orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny będący
podstawą skazania lub warunkowego umorzenia.
Kodeks postępowania administracyjnego:
Art. 145a. § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał
Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją,
umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana
decyzja.
Art. 145a. § 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego
miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.